President moet knopen door hakken

President Obama zit deze week honderd dagen in het Witte Huis. Over het algemeen wordt die periode als richting bepalend gezien voor het beleid gedurende de rest van zijn ambtstermijn. Er zijn echter uitzonderingen. Zo waren de eerste honderd dagen van president Bush niet echt noemenswaardig. Pas na de aanslagen van 11 september 2001 kreeg zijn presidentschap een gezicht. Het presidentschap van Barack Obama heeft de eerste honderd dagen al heel wat noemenswaardige gebeurtenissen opgeleverd. Daarnaast heeft president Obama tot nu toe niet echte grote ingrijpende beslissingen moeten nemen of keuzes moeten maken die op veel weerstand stuitten. Obama zal in de rest van zijn ambtstermijn niet altijd compromissen kunnen sluiten en zal hij geprononceerde posities moeten innemen en knopen moeten door hakken zowel op het gebied van binnenlands beleid als buitenlands beleid.

Op zijn eerste dag als president van de Verenigde Staten nam Barack Obama wel een belangrijke beslissing. Hij tekende een wet die opdracht gaf de gevangenis Guantanamo Bay op Cuba te sluiten. Wanneer de gevangenis precies dicht gaat en wat er met de van terroristische activiteiten verdachte gevangenen gaat gebeuren is niet duidelijk. Daarnaast besloot Obama ook de VN-verklaring over homorechten te tekenen. Verder hief Obama het verbod op het onderzoek met stamcellen op en het verbod op abortus. De besluiten werden positief ontvangen en het geeft aan dat de president van de VS op deze gebieden duidelijk breekt met het beleid van zijn voorganger.

Obama gaf na zijn verkiezing aan dat de financiële en economische crisis zijn eerste en de hoogste prioriteit zou hebben. Hij toonde onmiddellijk daadkracht en diende een stimuleringsplan in van ruim 800 miljard dollar en vervolgens een begroting voor het jaar 2010 met een omvang van meer dan 5 triljoen dollar. De regering Obama lanceerde de Road to Recovery. Via een website kunnen de Amerikanen precies zien waar elke dollar aan wordt uitgegeven. Daarnaast was Obama woedend toen hij hoorde dat verzekeringsmaatschappij AIG, die overheidsteun had gekregen, toch bonussen uitkeerde aan zijn werknemers. Obama wilde op deze bonussen 90 procent belasting heffen, maar adviseurs in zijn regering waren tegen. Er gebeurde vervolgens niets.

De economie verkeert in zwaar weer en Obama gaat met belastinggeld proberen de Amerikaanse economie weer op de rails te krijgen en wil 3 miljoen banen creëren, maar tot nu toe blijft het effect uit en loopt de werkloosheid alleen maar op. Zijn plannen met betrekking tot de gezondheidszorg zijn ambitieus, maar daar zijn ook nog geen beleidsmaatregelen voor bekend. Toch blijft de president populair.

Op het gebied van buitenlands beleid heeft Obama genoeg uitdagingen waar hij belangrijke besluiten moet nemen. Obama kondigde in zijn verkiezingscampagne aan de Amerikaanse troepen binnen 16 maanden uit Irak terug te trekken. Het is duidelijk dat dit niet gaat lukken en men houdt nu 2011 als deadline aan. Obama wil meer troepen naar Afghanistan sturen. De meeste Amerikanen zijn daar tegen zo bleek onlangs uit een peiling van CNN. Daarnaast zeggen steeds meer experts dat de oorlog niet gewonnen kan worden. De instabiele situatie in Pakistan helpt ook niet in de strijd tegen de Taliban. Obama zal een positie moeten innemen hoe hij deze oorlog wil winnen.

De versoepeling van het embargo tegen Cuba, de handreiking van Obama naar Iran en de relatie tussen Latijns-Amerikaanse landen, zoals Venezuela zijn allemaal prachtig, maar met alleen mooie woorden en handreikingen komt hij er niet. Obama moet een beleid ontwikkelen en concrete stappen nemen en knopen door hakken als hij echt een betere relatie met deze landen wil. De relatie met China is ook belangrijk. China is belangrijk voor de handel. Maar hoe gaat de president om met de mensenrechten en wat betekent dit voor de relatie met Taiwan. Ook hier moet Obama duidelijke keuzes maken en stappen ondernemen.

De halleluja-stemming in Europa over Obama na zijn verkiezing was misschien terecht, maar Obama komt er niet onderuit om scherpere posities in te nemen. Dan zal blijken of men in Europa nog steeds enthousiast is over zijn beleid. De vraag is wanneer Obama knopen gaat door hakken en een scherpere koers gaat varen met als resultaat een meer geprofileerd beleid? Hij wil zo veel mogelijk mensen winnen voor zijn plannen, maar hij zal keuzes moeten maken die passen bij de belangen van een supermacht. Het ‘consensus model’ is een mooi streven, maar het leidt doorgaans tot veel tijd verlies en waterige oplossingen.

De eerste honderd dagen zijn niettemin hoopgevend, maar in de rest van deze ambtstermijn zal Obama toch maatregelen en beslissingen moeten nemen die passen bij een ‘super power’ in transitie. Krachtdadig en richtinggevend. Dat is ook wat Europa nodig heeft. In de volgende honderd dagen zal Obama dan ook belangrijke besluiten moeten nemen en knopen moet door hakken.