Er zijn nog steeds mensen die verbaasd zijn dat Donald Trump het zo goed doet bij de voorverkiezingen. Trump is populair en heeft al veel staten gewonnen en het establishment van de Republikeinse partij lijkt geen antwoord te hebben of grip te krijgen op deze kandidaat en vraagt zich af wat men met deze outsider aan moet en wat de kiezers bezielt.

Maar de opkomst van Trump is iets wat het politieke establishment aan had kunnen zien komen. De politieke elite heeft er zelf voor gezorgd dat Trump een kans kreeg en zo groot kon worden. De politici die jaren lang de dienst uit maakte en jaar uit met hun eigen belangen waren leefde in een soort van virtuele realiteit. In hun wereld was alles goed geregeld. Het was business as usual en ging men door op dezelfde voet was men op Capitol Hill vooral met zichzelf bezig. In die andere realiteit bestond geen Tea Party en waren er geen burgers die ongerust waren, die hun pensioen zagen verdampen, hun ziektekosten niet konden betalen of hoge studieschulden hadden.

In 2012 kwam daar verandering in. Vooral de Republikeinse elite had de gewone Amerikaanse kiezer ernstig verwaarloosd en dus koos de kiezer voor een totaal andere koers wat er voor zorgde dat mensen als Marco Rubio en Ted Cruz met hulp van de Tea Party beweging in het Congres kwamen. In 2014 verloren de Democraten nog meer zetels in het Congres en namen meer extreme Republikeinse politici die banden hadden met de Tea Party plaats in het Huis van Afgevaardigden en de Senaat. Dat had de wake up call moeten zijn voor de Republikeinse partijtop, maar er gebeurde niets.

Zie daar de opkomst van Trump. Men had in 2014 al kunnen zien dat de Amerikaanse kiezer zich volledig had afgekeerd van het traditionele politieke establishment en iets anders wilde. Maar de partijtop leefde in een andere wereld en zit nu met twee kandidaten die men die men eigenlijk niet wil. Donald Trump is een ongeleid projectiel en Ted Cruz wordt op Capitol Hill gehaat, maar het lijkt er op dat één van deze twee de Republikeinen de nominatie zal winnen.

De opkomst van Trump heeft de Republikeinse partij totaal aan zichzelf te danken. De afgelopen 7 jaar zijn de Republikeinen onderling hevig verdeeld geweest en mede door de opkomst van de Tea Party zijn ze dat eigenlijk nog steeds. De Tea Partij heeft een eigen fractie in het Huis van Afgevaardigden en mede door de grote verdeeldheid gaf John Boehner als voorzitter van het Huis er voortijdig de brui aan. Hij was niet in staat om alle verschillende stromingen binnen boord te houden.

Daarnaast hebben de Republikeinen vanaf het moment dat Barack Obama zijn intrek in het Witte Huis nam alles in het werk gesteld om hem het leven zuur te maken en te zorgen dat zijn presidentschap een mislukking zou worden. Dat lukte niet. Obama werd in 20112 herkozen. Dat zorgde er voor dat de Republikeinen nog harder en feller ten strijde trokken tegen Obama. Het gevolg daarvan is dat ze het contact verloren met hun achterban, De alleenstaande moeder uit Colorado die bij Walmart werkt of de gepensioneerde loodgieter uit Georgia of de Vietnam veteraan uit Nebraska voelde zich in de steek gelaten. Voor deze mensen hadden de Republikeinse politici in Washington geen tijd. Hun problemen waren niet belangrijk genoeg. Men was vooral met hun eigen zaken bezig en leefde in een totaal andere realiteit dan de gemiddelde Amerikaanse kiezer.

Het succes van Trump komt door dat de mensen die zich in de steek gelaten voelde door de politici in Washington op zoek gingen naar iemand die wel oog had voor hun problemen en zorgen. En dat heeft Donald Trump heel goed aangevoeld. Hij sloeg een toon aan waar de boze, gefrustreerde kiezer gevoelig voor is. Hij is de persoon die zegt waar het op staat en de controversiële uitspraken en ongenuanceerde toon waarbij hij mensen voortdurend schoffeert een beledigd neemt men op de koop toe. En stiekem zijn mensen het met hem eens. Wellicht zijn veel kiezers het niet eens met de standpunten van Trump, maar stemt men op hem om een signaal af te geven. En dat signaal is duidelijk. De partijtop heeft het luid en duidelijk gehoord en daar heerst nu paniek en probeert men alle zeilen bij te zetten, maar het is te laat, de storm is al in alle hevigheid los gebarsten.

In 2012 na, de voor de Republikeinen dramatisch verlopen verkiezingen, gaf de voorzitter van de Republikeinse partij, nadat er een onderzoek was afgrond over de verkiezingen en waar men aan een grondige zelfreflectie had gedaan, aan dat de Republikeinse partij meer dan een partij van oude blanke mannen was en dat men ook minderheidsgroepen, zoals zwarten en latino kiezers zou moeten aanspreken. Maar met die oproep is niets gedaan. En nu 4 jaar later zorgen vooral die blanke mannen er voor dat Donald Trump de meeste gedelegeerden heeft gewonnen. Het is de Republikeinse partij de afgelopen jaren niet alleen gelukt om nieuwe groepen kiezers aan te trekken, de traditionele achterban gelooft ook niet meer in het establishment en stemt op Donald Trump en Ted Cruz. De partijtop heeft jaren lang in parallel universum en een andere virtuele wereld geleefd zo lijkt het. Men is het contact met de (Republikeinse) kiezer volledig kwijt geraakt.

Ook de media zijn verantwoordelijk voor het succes van Trump. Trump krijgt van alle kandidaten de meeste media aandacht en mag als enige kandidaat bij verschillende zenders in de uitzending in bellen om zijn verhaal te doen en commentaar te geven. Trump heeft de media in zijn zak en alles wat hij doet is nieuws en wordt breed uitgemeten. De kijkcijfers schieten omhoog en de televisiebazen zijn maar wat blij met Trump. Zijn aandacht zorgt voor hoge kijkcijfers en dus meer advertentie inkomsten.

Dus het feit dat Donald Trump wel eens de Republikeinse nominatie zou kunnen winnen en ook wel eens in het Witte Huis zou kunnen komen komt niet uit de lucht vallen. Het is een nachtmerrie voor de Republikeinen en voor veel Amerikanen, maar wel begrijpelijk gezien de koers die de Republikeinse partij de afgelopen jaren heeft gevaren.

Het Amerikaanse electoraat heeft genoeg van de mensen die in Washington de dienst uit maken en totaal niet weten wat er onder bevolking leeft. Daarom is het ook interessant wat de verhouding in het Congres wordt na 8 november. Houden de Republikeinen, die in 2014 nog heel hard riepen dat ze het anders zouden doen, de meerderheid? Of worden zij hard afgestraft en geven de kiezers de Democraten de kans om het vertrouwen van de kiezers te herwinnen.

Niet alleen de Republikeinen dienen zich grote zorgen te maken. Ook de Democraten hebben grote problemen. Met twee oude kandidaten, Sanders is 74 en Clinton is 68, is er behoefte aan een nieuwe generatie binnen de Democratische partij. Feit is dat oudere politici de nieuwe aanwas tegenhouden en dat zou er voor moeten zorgen dat alle alarm bellen af gaan, maar dat is helaas niet het geval.

Het Republikeinse establishment moet zich goed achter de oren krabben en heel snel bedenken wat men gaat doen om te zorgen dat types als Trump en Cruz niet de hele partij te gronde richten. Want er staat veel op spel. En laat men vooral niet (opnieuw) de ogen sluiten, wat dit is geen droom of een virtueel wereldbeeld. Dit is de realiteit.